Vroegkinderlijke Trauma's met een kleine 't' die jouw Leven nog steeds kunnen Beïnvloeden 

Als je aan trauma denkt, denk je misschien aan grote, ingrijpende gebeurtenissen: een ernstig ongeluk, fysiek geweld of verlies van een dierbare. Dit zijn trauma’s met een hoofdletter T; de duidelijke, tastbare wonden die we kunnen identificeren en begrijpen. Maar wat als ik je vertel dat er ook trauma’s bestaan met een kleine 't'? Dit zijn de subtiele gebeurtenissen uit onze vroege kindertijd die we vaak beschouwen als 'normaal', maar die wel diepgaande impact kunnen hebben op hoe we onszelf en de wereld om ons heen ervaren.

In mijn praktijk ontmoet ik vaak vrouwen die zich gestrest en uitgeput voelen, vrouwen die constant in een overleefstand staan, ook wel bekend als een functionele freeze. Ze functioneren, maar hun zenuwstelsel staat continu op scherp. Ze voelen zich onzeker en worstelen met de overtuiging dat ze niet goed genoeg zijn. Vaak is de oorsprong van deze gevoelens te herleiden naar vroegkinderlijke trauma’s met een kleine 't'.

Wat zijn vroegkinderlijke trauma’s met een kleine 't'?

Vroegkinderlijke trauma’s met een kleine 't' zijn gebeurtenissen of omstandigheden in de vroege kindertijd die we vaak bagatelliseren, maar die wel een blijvende invloed hebben op ons emotionele en mentale welzijn. Dit kunnen momenten zijn waarop je je als kind niet gezien, gehoord of gesteund voelde. Misschien had je ouders die goedbedoelend maar emotioneel onbereikbaar waren, of ben je opgegroeid in een omgeving waarin hoge verwachtingen en perfectionisme de norm waren.

Deze ervaringen kunnen leiden tot diepgewortelde gevoelens van onzekerheid, angst en het idee dat je niet goed genoeg bent en dat je altijd moet presteren om liefde en acceptatie te verdienen. Omdat deze trauma’s niet zo zichtbaar of dramatisch zijn als een groot trauma, worden ze vaak over het hoofd gezien. Maar hun impact kan net zo diepgaand zijn.  

Ik zal drie veelvoorkomende situaties beschrijven inclusief de mogelijke gevolgen op je huidige leven.

Voorbeeld 1: Altijd klaarstaan, nooit genoeg zijn

Stel je voor: je bent opgegroeid in een gezin waar prestaties hoog in het vaandel stonden. Je ouders waren druk met hun werk en hadden weinig tijd om emotioneel aanwezig te zijn. Ze prezen je wanneer je goede cijfers haalde, maar je had het gevoel dat je enkel gewaardeerd werd om wat je deed, niet om wie je was.

Nu, als volwassene, heb je moeite om te ontspannen. Je bent constant bezig, altijd op zoek naar manieren om jezelf te bewijzen – in je werk, in je relaties, zelfs in je vrije tijd. Je voelt een diepe angst om te falen, omdat je onbewust het idee hebt dat falen betekent dat je niet geliefd of gewaardeerd wordt. Dit kan leiden tot chronische stress en uitputting, omdat je altijd aanstaat, altijd klaarstaat voor anderen, maar het gevoel hebt dat het nooit genoeg is.

Dit is een voorbeeld van een vroegkinderlijk trauma met een kleine 't'. De boodschap die je als kind ontving – dat je alleen waardevol bent als je presteert – is diep in je geworteld en beïnvloedt nu je dagelijks leven en welzijn.

Voorbeeld 2: De stille getuige

Een ander voorbeeld: misschien groeide je op in een gezin waar conflicten werden vermeden. Als er spanning was, werd dit niet uitgesproken. Er werd niet geschreeuwd, maar er hing altijd een sluier van onuitgesproken boosheid of verdriet in de lucht. Als kind leerde je al snel om jezelf aan te passen, om stil te zijn en geen problemen te veroorzaken. Je werd een stille getuige van de emoties van anderen, zonder de ruimte om je eigen gevoelens te uiten.

Nu, jaren later, merk je dat je het moeilijk vindt om voor jezelf op te komen. Je hebt de neiging om je eigen behoeften te onderdrukken en gaat confrontaties liever uit de weg. Dit kan ertoe leiden dat je jezelf steeds verder verliest in relaties, dat je anderen vóór laat gaan en je eigen grenzen niet bewaakt. De impact? Een leven waarin je constant over je eigen grenzen gaat, met gevoelens van uitputting, frustratie en uiteindelijk misschien zelfs depressie als gevolg.

Dit zijn allemaal signalen van een vroegkinderlijk trauma met een kleine 't'. De onuitgesproken regels uit je jeugd – dat je stil moet zijn om liefde te verdienen, dat je geen ruimte mag innemen – blijven je achtervolgen, zelfs als volwassene.

Voorbeeld 3: De onvoorspelbare omgeving

Stel je voor dat je bent opgegroeid in een gezin waar het vaak onrustig was. Ruzies en conflicten waren aan de orde van de dag en de stemming in huis kon binnen een ogenblik omslaan. Het ene moment was alles vredig, maar het volgende moment kon er een woede-uitbarsting of een hevige ruzie ontstaan. Als kind wist je nooit waar je aan toe was; de sfeer in huis was altijd onvoorspelbaar.

Deze onvoorspelbaarheid heeft ervoor gezorgd dat je als volwassene altijd op je hoede bent en tegelijk hoogsensitief voor de energie van anderen. Je hebt een sterk ontwikkeld vermogen om de stemming van anderen aan te voelen en past je gedrag continu aan om conflicten te vermijden. Dit zorgt ervoor dat je jezelf vaak wegcijfert, je eigen behoeften onderdrukt en een groot deel van je energie steekt in het zorgen voor de harmonie om je heen.

Maar deze aanpassingen komen met een prijs. Je lichaam staat voortdurend in een staat van verhoogde paraatheid, alsof je altijd voorbereid moet zijn op het ergste. Dit kan leiden tot chronische stress, vermoeidheid en zelfs fysieke klachten zoals hoofdpijn of spijsverteringsproblemen. De voortdurende spanning put je uit en laat weinig ruimte voor eigen groei en ontspanning.

Ook dit is een voorbeeld van een vroegkinderlijk trauma met een kleine 't'. De onvoorspelbaarheid en de angst voor conflicten die je als kind hebt ervaren, hebben een blijvende invloed op hoe je nu in het leven staat en omgaat met de mensen om je heen.

Soms zijn deze trauma’s moeilijk te herkennen, omdat we ze als normaal zijn gaan beschouwen. Maar wanneer je ze nader bekijkt, wordt duidelijk hoe ze een diepe impact kunnen hebben gehad op wie je bent en hoe je je voelt. Hier zijn nog 20 micro-momenten van onveiligheid die vaak voorkomen en toch vormen zijn van vroegkinderlijke emotionele trauma’s: 

1. Wanneer je wordt verteld om gezinsproblemen te negeren of te doen alsof ze er niet zijn. 
   - Voorbeeld: Stel dat je vader vaak boos wordt en schreeuwt, maar je moeder zegt altijd: "Doe maar net alsof het niet gebeurt, we praten er niet over." Hierdoor leer je om je eigen angst en verdriet te negeren en je eigen gevoelens en gedachten weg te stoppen, waardoor je je losgekoppeld kunt gaan voelen van jezelf.
2. Ouders die je negeren als straf. 
   - Voorbeeld: Nadat je iets hebt gedaan wat je ouder niet bevalt - zonder te zeggen wat dat was - praat hij of zij dagenlang niet tegen je. Dit kan ervoor zorgen dat je je angstig, buitengesloten en eenzaam voelt, zonder dat je begrijpt wat je fout hebt gedaan.
3. Niet mogen praten over je gevoelens omdat je ouder of verzorger boos of teleurgesteld reageert. 
   - Voorbeeld: Elke keer als je zegt dat je verdrietig bent, omdat je gepest wordt op school, zegt je moeder: "Stop met huilen, je zal zelf ook wel iets hebben gedaan." Uiteindelijk stop je met het delen van je gevoelens. Dit kan ervoor zorgen dat je leert je gevoelens op te kroppen en moeite hebt om ze later in je leven te uiten.
4. Je wordt uitgelachen of bekritiseerd als je iets doet dat anders is dan anderen. 
   - Voorbeeld: Je hebt een unieke hobby, zoals het verzamelen van postzegels, maar elke keer als je er enthousiast over praat, lacht je vader je uit en zegt: "Wat een stomme hobby, daar heb je toch niets aan?" Hierdoor leer je om jezelf te verbergen en niet jezelf te zijn, maar om in plaats daarvan te doen wat anderen van je verwachten.
5. Ouders die altijd hun eigen wensen en behoeften belangrijker vinden dan die van jou. 
   - Voorbeeld: Je wilt graag op balletles, maar je moeder zegt dat haar werk en afspraken belangrijker zijn en dat ze geen tijd heeft om je erheen te brengen. Dit kan je het gevoel geven dat je niet belangrijk bent en dat je minder waard bent dan anderen.
6. Er is geen plezier of lachen in huis. 
   - Voorbeeld: Je ouders zijn altijd serieus en gefocust op werk of zorgen. Er wordt nooit gelachen aan de eettafel, en spelletjes spelen met het gezin is er niet bij. Dit maakt het leven thuis somber, zwaar en eenzaam, terwijl je als kind juist zorgeloos en gelukkig zou moeten kunnen zijn.
7. Als je verdrietig bent, wordt je verteld dat je niet mag huilen. 
   - Voorbeeld: Je bent verdrietig omdat je huisdier is overleden, maar als je begint te huilen, zegt je vader: "Huilen brengt hem niet terug, hou ermee op." Hierdoor vraag je je af of het wel oké is om verdrietig te zijn. Je twijfelt aan je eigen gevoelens en raakt in de war over wat je echt voelt.
8. Je ouders vragen nooit naar wie je bent of wat je leuk vindt. 
   - Voorbeeld: Je hebt een belangrijke voetbalwedstrijd gewonnen, maar thuis vraagt niemand hoe het was of feliciteert je. Dit kan je het gevoel geven dat je er niet toe doet, onzichtbaar bent en dat niemand echt om je geeft.
9. Je voelt je niet gezien of erkend door je ouders. 
   - Voorbeeld: Je hebt een moeilijke dag gehad op school, maar als je thuiskomt en probeert erover te praten, lijkt je moeder niet te luisteren en verandert ze snel van onderwerp. Dit kan je het gevoel geven dat je er alleen voor staat met je gevoelens, dat niemand je echt begrijpt en dat je alles alleen moet oplossen.
10. Als je een ervaring deelt die jou overweldigt, zegt je ouder dat het 'niet zo erg is'. 
    - Voorbeeld: Je bent bang geweest tijdens een heftige storm, maar als je dit vertelt, zegt je vader: "Je overdrijft, het was maar een beetje regen." Dit kan je het gevoel geven dat je eigen gevoelens en gedachten niet kloppen.
11. Er is een familielid dat te veel drinkt of drugs gebruikt, en je mag er niet over praten. 
    - Voorbeeld: Je weet dat je vader vaak te veel drinkt, maar elke keer als je het ter sprake brengt, zegt je moeder: "Dat bespreken we niet. Wat er thuis gebeurt, blijft thuis." Dit zorgt voor een sfeer van geheimen en schaamte in huis.
12. Je krijgt geen aanmoediging of steun, en je moet hard werken om aandacht of liefde te verdienen. 
    - Voorbeeld: Alleen als je een tien haalt op school krijg je een compliment, maar als je minder scoort, word je genegeerd of bekritiseerd. Dit kan je het gevoel geven dat je altijd moet presteren om geaccepteerd te worden. Dat liefde voorwaardelijk is en dat je het moet verdienen.
13. Je ouder heeft heftige stemmingswisselingen en reageert die op jou af. 
    - Voorbeeld: Je moeder kan de ene dag heel vrolijk zijn, maar de volgende dag schreeuwt ze om de kleinste dingen. Je loopt op eieren omdat je niet weet wat haar stemming zal zijn. Dit maakt je hooggevoelig voor emoties van anderen en angstig omdat je nooit weet hoe je ouder gaat reageren.
14. Je wordt bekritiseerd om hoe je eruitziet. 
    - Voorbeeld: Je probeert een nieuwe outfit uit, maar je vader zegt: "Waarom draag je dat? Je ziet er belachelijk uit." Dit kan ervoor zorgen dat je onzeker wordt over jezelf en gefixeerd raakt over je uiterlijk.
15. Je neemt de emoties van je ouder over, alsof ze je eigen gevoelens zijn. 
    - Voorbeeld: Als je moeder boos of verdrietig is, voel jij je ook automatisch boos of verdrietig, zelfs als je niet precies weet waarom. Dit kan verwarrend zijn omdat je niet meer weet waar jouw gevoelens eindigen en die van je ouder beginnen.
16. Als kind moet je je ouder troosten als deze huilt of boos is. 
    - Voorbeeld: Je moeder huilt vaak omdat ze zich eenzaam voelt na de scheiding van je vader en jij moet haar dan troosten en beloven dat je haar nooit in de steek zult laten. Dit geeft je het gevoel dat jij verantwoordelijk bent voor de emoties van je ouder, dat het jouw taak is om haar gelukkig te maken, wat niet jouw taak zou moeten zijn.
17. Je wordt niet geleerd om voor jezelf op te komen of je grenzen aan te geven.
    - Voorbeeld: Je hebt je eten nog niet op, maar je bent vol. Vervolgens mag je niet van tafel voordat je bord leeg is. Hierdoor leer je dat je geen recht hebt op je eigen wensen of grenzen. Dit kan later in je leven problemen geven, omdat je het moeilijk vindt om 'nee' te zeggen of je eigen ruimte te beschermen.
18. Moeilijke gesprekken en gevoelens worden altijd vermeden. 
    - Voorbeeld: Elke keer als er iets spannends of verdrietigs gebeurt in het gezin, wordt er snel van onderwerp veranderd en alles onder de tapijt geveegd. Je leert hierdoor dat het beter is dat je moeilijke waarheden uit de weg gaat en je emoties opkropt.
19. Je wordt ontmoedigd om je eigen interesses te volgen, bijvoorbeeld doordat je wordt verteld dat wat je leuk vindt 'onzin' is. 
    - Voorbeeld: Je wilt graag schilderen, maar je vader zegt dat het 'zonde van je tijd' is en dat je beter iets nuttigs kunt doen. Hierdoor ga je twijfelen aan je eigen passies. Dit kan je zelfvertrouwen ondermijnen en je het gevoel geven dat wat je belangrijk vindt, er niet toe doet.
20. Je wordt uitgelachen of gestraft als je een fout maakt. 
    - Voorbeeld: Je probeert voor het eerst een taart te bakken, maar als hij mislukt, maakt je moeder sarcastische opmerkingen en lacht je uit. Dit kan ervoor zorgen dat je bang wordt om iets nieuws te proberen of risico's te nemen, uit angst om te falen.

Het zenuwstelsel en vroege trauma’s

Tussen 0 en 7 jaar wordt het karakter (ego) van een kind gevormd op basis van wat hij/zij meekrijgt van de ouders en opvoeders. Alles wat binnenkomt wordt als waarheid beschouwd en wordt opgeslagen in het onderbewuste brein. Als soortgelijke ervaringen jaar in jaar uit gebeuren tijdens deze belangrijke ontwikkelingsfase, dan worden dit onbewuste programmeringen en gaan ze deel uitmaken van het karakter van het kind.

Dit is ook de belangrijkste periode voor de ontwikkeling van het zenuwstelsel en het brein. De periode waarin veilige, liefdevolle verbinding met ouders en opvoeders essentieel is voor het leren reguleren van de eigen emoties. Als dit 60% van de gevallen goed gaat, vormt zich een veerkrachtig en stressbestendig mensje. Mensen die deze veilige liefdevolle verbinding in hun kindertijd hebben gemist, hebben daarom een gevoeliger zenuwstelsel en kunnen moeilijker omgaan met stress.

Ons zenuwstelsel speelt dus een cruciale rol in hoe we reageren op stress en trauma. Vroegkinderlijke trauma’s, hoe subtiel ook, kunnen ervoor zorgen dat ons zenuwstelsel voortdurend in een staat van verhoogde paraatheid verkeert. Dit betekent dat je lichaam constant in de overlevingsmodus staat, klaar om te vechten, vluchten of bevriezen, zelfs in situaties die objectief gezien veilig zijn.

Deze chronische staat van paraatheid kan leiden tot een breed scala aan klachten: van fysieke symptomen zoals chronische vermoeidheid, spierpijn en spijsverteringsproblemen, tot emotionele problemen zoals angst, depressie en een laag zelfbeeld. Veel vrouwen die in mijn praktijk komen, herkennen zich in deze klachten. Ze hebben geleerd om altijd sterk te zijn, door te gaan, maar merken dat hun lichaam en geest uiteindelijk de tol beginnen te eisen.

Herstel is mogelijk

Het goede nieuws is dat herstel mogelijk is. Het begint met bewustwording: het erkennen dat de subtiele, voor de buitenwereld vaak onzichtbare ervaringen uit je kindertijd een diepe impact hebben gehad op wie je bent en hoe je je voelt. Dit kan pijnlijk zijn, want het vraagt om eerlijk naar jezelf te kijken en te erkennen waar je kwetsbaar bent.

Maar deze bewustwording is ook de eerste stap naar verandering. Zodra je je bewust bent van de patronen die voortkomen uit vroegkinderlijke trauma’s, kun je beginnen met het doorbreken ervan. Dit is waar zenuwstelselregulatie, ademwerk en andere vormen van lichaamsgerichte therapie van onschatbare waarde kunnen zijn.

Zenuwstelselregulatie en het helen van oude wonden

Zenuwstelselregulatie is een effectieve manier om de impact van vroegkinderlijke trauma’s te helen. Door bewust te werken met je lichaam en je zenuwstelsel, kun je de constante staat van paraatheid waarin je verkeert, doorbreken en signalen van veiligheid naar je brein sturen. Dit kan je helpen om meer rust te vinden in je lichaam en hoofd en om minder snel getriggerd te worden door anderen.

Een van de technieken die ik vaak gebruik, is somatic grounding, waarbij je leert om je bewust te worden van je lichaam en je omgeving, zodat je je veiliger en meer geaard voelt. Door regelmatig dit soort oefeningen te doen, kun je je zenuwstelsel reguleren en een gevoel van veiligheid en stabiliteit in jezelf ontwikkelen.

De kracht van zelfcompassie

Bij het helen van vroegkinderlijke trauma’s met een kleine 't' is werken aan zelfcompassie essentieel. Veel vrouwen die ik begeleid, hebben een strenge innerlijke criticus ontwikkeld die hen vertelt dat ze niet goed genoeg zijn, dat ze harder moeten werken of dat ze geen recht hebben op hun eigen behoeften en verlangens.

Zelfcompassie betekent dat je leert om vriendelijker en zachter naar jezelf te zijn. Het is het besef dat je, net als ieder ander, het verdient om met liefde en respect behandeld te worden, ook door jezelf. Het is niet genoeg om dit in je hoofd te weten of te snappen. Je moet deze waarheid ook belichamen. Dit is vaak een uitdagend en langzaam proces, omdat het om oude stukken gaat die diep in je gekerfd zijn. Het vraagt om oude overtuigingen los te laten en nieuwe, gezondere manieren van denken en voelen te omarmen.

Conclusie: De weg naar heelheid

Het erkennen en helen van vroegkinderlijke trauma’s met een kleine 't' is een diepgaand, complex en langzaam proces. Het vraagt moed om de pijn en de patronen uit het verleden onder ogen te zien, maar het biedt ook de mogelijkheid tot diepe heling en groei. Door te werken aan zenuwstelselregulatie, het doorvoelen van de emoties en het ontwikkelen van zelfcompassie, kun je de weg naar heelheid en innerlijke rust vinden.

Als je merkt dat je vastzit in patronen van chronische stress, uitputting en zelftwijfel, weet dan dat je niet alleen bent. Deze patronen zijn vaak het resultaat van subtiele, maar diepgaande ervaringen uit je kindertijd. En hoewel de weg naar herstel niet altijd gemakkelijk is, is hij zeker de moeite waard. Je hebt de kracht en de moed in je om jezelf te helen en een leven te creëren dat in lijn is met wie je werkelijk bent – vrij, veerkrachtig en vol zelfvertrouwen.

Je bent goed genoeg, precies zoals je bent. En je verdient het om die waarheid te voelen en te leven, elke dag opnieuw.

xo, Viktoria